واکاوی معیارهای خرید و انتقال آب از رودخانه فرامرزی مرغاب بین دو کشور افغانستان و ترکمنستان به ایران

در بین انواع پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، انتقال آب از رودخانه‌های فرامرزی مشترک بین کشورها به دلیل ورود به یک فضای آنارشیست، دارای پیچیدگی‌های بیشتری می‌باشد. با توجه به مطرح شدن چنین پروژه‌هایی به عنوان یکی از گزینه‌های روی میز برای کاهش آسیب‌پذیری به کاهش منابع آب در کشور، اهمیت واکاوی معیارهای اینگونه مطالعات دوچندان می‌شود. در این راستا مقاله پیش‌رو با در نظر گرفتن طرح انتقال آب از رودخانه فرامرزی مرغاب مشترک بین دو کشور افغانستان و ترکمنستان برای انتقال آب به ایران، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعه اسناد و مدارک و تجربیات موجود به واکاوی پروژه مزبور از ابعاد مختلف می‌پردازد. لذا معیارهای حقوقی و عملیاتی خرید آب شامل فاکتور آب قابل مذاکره و نحوه محاسبه آن، فاکتور تداخل معاهدات، فاکتور مدت زمان خرید و فروش آب، فاکتور نفر سوم ، فاکتور ریسک‌های محیطی، فاکتور جبران خسارات خرید و فروش آب و ملاحظات اجرایی انتقال آب شامل فاکتور ساخت و ساز در کشور مبدا، فاکتور تعهدات زیست محیطی انتقال آب و فاکتور قراردادهای اجرایی انتقال آب در پروژه مزبور مورد مطالعه قرار گرفته است. در پایان نقشه راه معیارهای مورد نیاز برای انجام مطالعات خرید و انتقال آب از رودخانه فرامرزی مرغاب به کشور ترسیم گشته و از سه منظر و مدل همکاری، شامل مدل همکاری ایران با افغانستان، مدل همکاری ایران با ترکمنستان و مدل همکاری ایران با هر دو کشور افغانستان و ترکمنستان بلحاظ مزایا و معایب هریک مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.